Israël heeft zijn 9/11, schreef een Joodse collega en vriendin mij afgelopen zaterdag en gelijk heeft ze. Wat op 7 oktober gebeurde, zal een hele generatie Israëli’s tekenen. Hun land is op een ongeziene manier getroffen door geweld. De wonden en de trauma’s zijn logisch, omdat wat afgelopen zaterdag gebeurde steeds meer lijkt op het grootste geweld ten aanzien van Joden in decennia. Na vier seizoenen Fauda te hebben bekeken, een reeks die de gewelddadige operaties van een Israëlische veiligheidseenheid volgt, dacht ik alles te hebben gezien. Helaas overtreft de realiteit alweer de fictie. Stilaan wordt duidelijk welke slachtpartijen enkele honderden gebrainwashte Hamasmilitanten hebben aangericht. En zoals wel vaker zijn vooral onschuldige burgers het slachtoffer: inwoners van een kibboets, jongeren op een muziekfestival en toevallige passanten die ofwel met kogels zijn doorzeefd of afgevoerd richting Gaza waar hen een verschrikkelijke periode en/of de dood wacht – van jonge kinderen tot oude mensen.
We weten stilaan wat er is gebeurd, maar de vraag blijft hoe dit is kunnen gebeuren. We spreken immers over Israël, met voorsprong het meest gemilitariseerde land ter wereld, met hypergetrainde en geëquipeerde veiligheidsdiensten die overal kunnen toeslaan. Dit Israël bleek op geen enkele manier voorbereid op een invasie van enkele honderden militanten, ondanks alle intelligence die het aanhoudend verzamelt. Net als in de jaren 80, toen de Duitse amateurpiloot Mathias Rust met een klein vliegtuigje alle radars kon ontwijken en op een brug in de buurt van het Rode Plein in Moskou landde, is het ronduit verbijsterend dat Hamasmilitanten met paragliders de muur in Gaza zijn overgevlogen. Als het een filmscenario was, dan zouden we het ongeloofwaardig vinden.
Hamas heeft dit goed voorbereid en beschikt over een verbijsterend groot rakettenarsenaal waarvan je je alleen maar kunt afvragen hoe dat alweer Gaza is binnengeraakt. Hamas kreeg bovendien ongewild medewerking van de Israëlische regering. Die was vooral bezig met zichzelf, in strijd met het leger, het Hooggerechtshof en een aanzienlijk deel van de bevolking. Ze liet bovendien grote stukken van het grondgebied onbewaakt. Of preciezer, zoals een stuk in The Jerusalem Post messcherp analyseerde, ze beperkte de bewaking vooral tot bewakingstechnologie en was niet voorbereid op een fysieke invasie van deze omvang. Zodra ze de muur voorbij waren, konden de Hamasmilitanten die technologie snel uitschakelen en urenlang hun haat botvieren op iedereen die ze tegenkwamen. Grondtroepen waren er nauwelijks te bespeuren. Het was sabbat op zaterdag en Simchat Thora op zondag, waardoor veel militairen met verlof waren.
Je zult maar een gewone Israëli zijn, met een regering die meer bezig is met groepen extreme kolonisten op te zwepen dan met de burgerbevolking te beschermen. Die bevolking heeft er een zoveelste trauma bij en moet voortleven met de angst en verschrikking. Zelfs progressieve seculieren in Israël dreigen zo te radicaliseren. En je zult uiteraard ook maar een gewone Palestijn zijn. Wie moet je het meest haten? De staat Israël, die je land bezet en je volk in een wurggreep houdt? Of de fascisten van Hamas, die hun volk richting collectieve zelfmoord duwen?
Ooit was er een vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen, maar dat werd met en na de moord op de toenmalig premier en coauteur van dat akkoord, Yitzhak Rabin, beetje per beetje aan flarden geschoten. Met vreselijke acties aan beide zijden en uitzichtloosheid voor iedereen. Toen in 1989 de muur van Berlijn viel, was er openlijk gedeelde hoop op wereldwijde vrede en democratisch burgerschap. De VN zouden alleen nog wat peacekeeping hier en daar moeten doen. Want democratie, dat wil toch iedereen? Nu, meer dan 30 jaar later, lijkt het omgekeerde het geval te zijn. Eerst was er het moslimterrorisme, en toen we dat helemaal hadden geanalyseerd en we samen met Herfried Münkler – zie zijn boek Die neuen Kriege – dachten dat soevereine oorlogen voltooid verleden tijd waren, bleek dat zonder Poetin gerekend. En nu dit.
Het zal nog lang duren vooraleer de redelijkheid enigszins terugkeert. Kun je nog gematigd zijn in deze context? Iedereen in het Midden-Oosten zit alweer zo vol haat dat ze niet weten wie eerst de dood toe te wensen. En toch zal er na enige tijd moeten worden gepraat over hoe het verder moet. Het lijkt voorlopig geen moment voor analyses die beginnen met ‘ja, maar’ of ‘nee, dus’. Maar wat moet er dan wel gebeuren? Voorlopig weten ze vooral in Israël zelf niet hoe ze hiermee moeten omgaan. Ondertussen kunnen we alleen maar onze diepste medeleven betuigen met de absolute gruwel die zich de voorbije dagen heeft voltrokken. Wil Israël niet nogmaals zo’n gruwel beleven, dan zal het lessen moeten trekken uit wat is gebeurd. Maar is het daartoe in staat?